Wrak F53.7 F53.7 Mały Solen

Opis stanowiska

Wrak F53.7 stanowi jedną z dwóch pozostałości szwedzkiego okrętu „Solen”, który zatonął w Bitwie pod Oliwą w 1627 roku. Wyeksplorowaną konstrukcję wraka przetransportowano w nowe miejsce na Zatoce Gdańskiej, na wysokości Gdyni Orłowa, deponując na głębokości 15 metrów. Większy fragment okrętu oznaczony jest jako F53.6, natomiast mniejszy oddalony o 60 metrów w kierunku pn. zach. oznaczony jest jako F53.7 i zajmuje obszar o powierzchni 30 m2 - długości 6,8 metra i szerokości 4 metry. Wrak stanowi fragment burty żaglowca. W odległości 5 metrów od konstrukcji w kierunku południowym spoczywa część dębowej dziobnicy o długości 4,5 metra i szerokości 60 cm. Na konstrukcję składają się: 14 wręgów o szer. 14 - 20 cm; klepki poszycia o gr. 3 - 5 cm oraz 2 klepki szalunku wewnętrznego o gr. 5 cm. Elementy konstrukcji łączone za pomocą drewnianych kołków.

„Solen” (Słońce) był galeonem o długości ponad 30 metrów i nośności około 150 łasztów, zbudowany metodą karawelową (klepki poszycia łączone na styk) z drewna dębowego. W bitwie pod Oliwą eskadra szwedzka składająca się z 6 okrętów starła się z flotą królewską Zygmunta III, w której skład wchodziło 10 jednostek. W trakcie bitwy „Solen” zaatakowany został przez galeon „Wodnik” i fluitę „Biały Lew”. Szwedzi, nie chcąc dopuścić do abordażu, wysadzili „Solena” w powietrze, detonując proch w komorze prochowej. Rezultatem bitwy było przechwycenie przez flotę króla polskiego szwedzkiego okrętu „Tigeren” oraz ucieczka pozostałych szwedzkich okrętów z miejsca walk i tym samym odblokowanie Gdańska.

więcej

Okoliczności odkrycia

Wrak został odkryty 20 października 1969 roku przez Polskie Ratownictwo Okrętowe.

Lokalizacja

Wrak znajduje się w odległości ok. 3,5 mili morskiej na wschód od Gdyni Redłowa, na głębokości 15 metrów. Jest to miejsce zalegania przeniesionej w 1980 roku pozostałości konstrukcji okrętu w postaci dwóch stanowisk archeologicznych określonych jako F53.6 (większy fragment konstrukcji) oraz F53.7 (mniejszy fragment konstrukcji).

Przebieg badań

Prace archeologiczne na wraku prowadzono w latach 1970 – 1980, z przerwą w latach 1972 – 1973, kiedy to archeolodzy CMM koncentrowali się na badaniach wraku W-5 „Miedziowiec”. W 1980 roku podniesiono wyeksplorowaną drewnianą konstrukcję wraka i przetransportowano ją w bezpieczniejsze miejsce na Zatoce Gdańskiej, na wysokości Gdyni Orłowa gdzie spoczywa w postaci dwóch stanowisk F53.6 oraz F53.7 oddalonych od siebie o 60 metrów.

Chronologia

Drzewa użyte do budowy statku ścięto po roku 1591, co wskazuje, iż "Solen" powstał najwcześniej po tym właśnie roku.

Proweniencja

„Solen” został zakupiony wraz z 8 innymi jednostkami w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów dla marynarki szwedzkiej przez Antona Moniera. Po przebudowie (remoncie) wszedł do służby w roku 1624. Pozostałe jednostki to późniejsze: galeony „Christina”, „Manen”, „Pelikanem”, „Regntagen”, „Tigern” i „Enhorningen” oraz pinasy „Regnier" i „Papegojan". Sześć z nich uczestniczyło w bitwie pod Oliwą, wchodząc w skład eskadry szwedzkiej.

Zabytki z wraku

Z wraka wydobyto łącznie ponad 6 tysięcy zabytków. Najwartościowsza jest kolekcja 20 dział spiżowych - 16 wykonanych w Szwecji, dwóch w Rzeczpospolitej oraz dwóch dział z napisami cyrylicą pochodzących z Rusi. Najstarsze z dział pochodzi z 1560 roku. Najmłodsze zostało odlane po roku 1611. Z wraka pozyskano m.in. liczne srebrne monety oraz klipy miedziane – łącznie 1262 numizmaty. Daty na monetach zawierają się w okresie 1591 - 1627.